79. ölüm yıldönümünde Atatürk’ü saygıyla anıyoruz

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 79. ölüm yıldönümünde Boğaziçi Üniversitesi’nde törenle anıldı. Anma Töreni’nde Prof. Dr. Zafer Toprak ‘’Erken Cumhuriyet ve Çağdaş Yüksek Öğretimin Doğuşu’’ başlıklı bir konuşma yaptı.

Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmed Özkan, öğretim üyeleri, öğrenciler ve üniversite çalışanlarının katıldıkları anma töreni Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve Inkilap Tarihi Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Asım Karaömerlioğlu’nun Zafer Toprak’ı takdimi ile başladı. Karaömerlioğlu, sunuş konuşmasında Atatürk’ün aradan bunca yıl geçmesine rağmen ülkenin en kıymetli birleştirici değeri olduğunu vurguladı.

Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nün kurucu başkanı Prof. Dr. Zafer Toprak, ‘’Erken Cumhuriyet ve Çağdaş Yükseköğretimin Doğuşu’’ başlıklı konuşmasında 1921-1946 tarihlerini kapsayan süreçte yükseköğretimle ilgili önceliklerin dayandığı temelleri anlattı.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, ulus devlet inşaası sürecinde kültüralizm’den beslenildiğini belirten Prof. Dr. Toprak, bu dönemde öncelikli bilim alanlarının Antropoloji, Ekonomi, Sosyoloji ve Psikoloji olarak belirlendiğini belirtti.

Uhrevi bir tarih anlayışının terk edilerek seküler ve laik temelli bir bilim anlayışının tesis edilmesinde Antropoloji’nin başı çektiğini ifade eden Toprak, savaş sonrası Türkiye’sinde Milli İktisat temelli bir ekonomi anlayışı oluşturmak üzere Ekonomi biliminin, ulus devleti inşa etmek üzere dayanışma temelli bir yaklaşımla Sosyoloji’nin ve savaş sonrası toplumsal travmalara çözüm getirmek üzere Psikoloji’nin öncelikli bilim alanları olarak belirlendiğini ifade etti.

Zafer Toprak konuşmasında, Cumhuriyet öncesi üniversite anlayışının inşa edildiği süreçlerden bahsederek bu dönemde hayata geçirilen Halk Dersleri (1921), Telif ve Tercüme Encümesi (1921), Serbest Âli Dersler (1922) ve Hars Heyeti’nin oluşturulması (1923) gibi adımlardan söz etti. Yine bu dönemde Telif ve Tercüme Heyeti’nin çalışmaları arasında çeviri eserlerin önemli bir yer tuttuğunun altını çizen Toprak, bu eserler arasında özellikle sosyolog Durkheim’ın eserlerinin yayınlanmasını önemli bir adım olarak vurguladı. Aynı dönemde kurulan Hars Heyeti’nin temel misyonunun Ankara’da yeni bir üniversite kurmak olduğunu belirten Toprak, o dönemde İstanbul’daki Darülfünün’a bir alternatif olarak, ülkemizde sosyolojinin kurucu isimlerinden Ziya Gökalp’in de bizzat kuruluş sürecinde yer aldığı İçtimai İlimler Fakültesi’nden ve bu oluşum içinde yer alan Milli İktisat Enstitüsü, Milli Hukuk Enstitüsü, Milli Teknoloji Enstitüsü gibi oluşumlardan söz etti.

Atatürk’ün kurduğu ilk fakülte olan ve Ankara Üniversitesi’nin de nüvesini oluşturan Adliye Hukuk Mektebi’nin (1925) kuruluş sürecinden de bahseden Zafer Toprak konuşmasında ayrıca, Hukuk Mektebi’nin ardından 1933’te Almanya’nın desteğiyle kurulan Yüksek Ziraat Enstitüsü ve ilerleyen yıllarda yine Ankara’da kurulan Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi’ne değindi.

Prof. Dr. Toprak, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarından başlayarak 1946’ya dek gelen süreçte yükseköğretim kuruluşlarının tesisi adına atılan adımlarda Ankara’nın öne çıktığını vurgulayarak bu bağlamda burada Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin kurulduğunu; Harbiye ve İstanbul Borsası’nın da yine bu dönemde Ankara’ya taşındığını sözlerine ekledi. Toprak konuşmasının son bölümünde ise ulus devlet inşaasının beslendiği kültüralizm kaynağının 1950’lerle birlikte son bulduğunu, 50’lerden sonra ABD etkisiyle teknik üniversitelerin açılmaya başlandığını ekledi.

10 Kasım Atatürk’ü Anma Töreni Güney Kampüs’te yer alan Atatürk büstüne çelenk bırakılmasıyla sona erdi.

Haber ve fotoğraflar: Kurumsal İletişim Ofisi