Boğaziçi Üniversitesi’nden sürdürülebilir bir çevre yönetim sistemi için yol haritası sunacak proje

Boğaziçi Üniversitesi, ‘’Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının Geliştirilmesi İçin Teknik ve İdari Altyapının Oluşturulması” projesinin yürütücülüğünü üstlendi. Proje, Sanayi Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü sahipliğinde, Boğaziçi Üniversitesi Sürdürülebilir Kalkınma ve Temiz Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi (BU-SDCPC) ve TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü tarafından yürütülecek.

Nilgün Cılız
Anıl Yılmaz

Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanı’nın oluşturulması yönünde Türkiye’de ilk kez gerçekleştirilecek olan proje ile sürdürülebilir tüketim ve üretimi desteklemek için; su, enerji ve bu bileşenlerin yoğun olduğu sektörler başta olmak üzere sanayide enerji ve kaynak verimliliğinin artırılması ve çevre için zararlı etkileri olan emisyonların azaltılması yönünde politikaların oluşturulmasına rehberlik edilmesi hedefleniyor.  Proje kapsamında ulusal ölçekte Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının oluşturulması ülkemizde üretilen tüm ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerinin bütüncül ve somut olarak ölçülüp değerlendirilebilmesi açısından önem taşıyor.

T.C Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı desteği ile Boğaziçi Üniversitesi Sürdürülebilir Kalkınma ve Temiz Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi ve TÜBİTAK-MAM tarafından yürütülmekte olan “Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının Geliştirilmesi İçin Teknik ve İdari Altyapının Oluşturulması” Projesi açılış toplantısı Şubat ayında Ankara’da TÜBİTAK’ta gerçekleştirildi.

Proje tanıtımının yapıldığı açılış toplantısında Ulusal Yaşam Döngüsü Veri Tabanının önemi vurgulanırken özel sektördeki uygulama örnekleri katılımcılara sunuldu.

Boğaziçi Üniversitesi Sürdürülebilir Kalkınma ve Temiz Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ve proje yürütücüsü Prof.Dr.Nilgün Cılız, TÜBİTAK-MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü Müdürü Dr. Selma Ayaz ve T.C Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürü Anıl Yılmaz’ın açılış konuşmalarıyla başlayan toplantı politika yapıcılar,akademisyenler, kamu ve özel sektör temsilcilerini biraraya getirdi.

Proje kapsamında öncelikle, BU-SDCPC tarafından faaliyetlerin nasıl yürütüleceğine ilişkin metodoloji belirlenecek ve uygulama adımları ve yöntemleri ayrıntılı olarak raporlanacak. Projenin su bileşeni için metodoloji belirleme çalışmaları BU-SDCPC yönlendiriciliğinde TÜBİTAK-MAM ile fikir alışverişi yaparak yürütülecek. Belirlenen yöntem doğrultusunda TÜBİTAK MAM’ın su temalı çalışmaları yürütebilmesi için kapasitesinin geliştirilmesi amacıyla tüm teorik ve uygulamalı eğitimler BU-SDCPC tarafından verilecek.

Enerji bileşeni için, mevcut durumun incelenmesi ve altyapı çalışmaları, idari ve yönetimsel yapının oluşturulması çalışmaları ile TÜBİTAK MAM tarafından hazırlanacak olan Ulusal YDD Veri Tabanı Orta ve Uzun Vadeli Yol Haritası Raporunun gözden geçirilmesi ve revizyon raporunun hazırlanarak Sanayi, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’na sunulması BU-SDCPC tarafından gerçekleştirilecek.

Boğaziçi Üniversitesi proje ekibinde Prof.Dr. Nilgün Cılız (Proje yürütücüsü ve Boğaziçi Üniversitesi Sürdürülebilir Kalkınma ve Temiz Üretim Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü), Sıla Duran (Proje sorumlusu ve Enerji Uzmanı), Aydın Mammadov (Program sorumlusu ve YDD Veritabanı Uzmanı) ve Deniz Kılıç (Politika Uzmanı) yer alıyor. Proje ekibinden konuyla ilgili bilgi aldık.

Öncelikle Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi başlığından ne anlamalıyız?

Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi, ürün ve sistemlerin yaşam boyu yol açtığı çevresel etkileri değerlendiren ve sağladığı sonuçlar vasıtasıyla karar mercilerinin ve sanayi kuruluşlarının bilimsel bilgilere dayanan kararlar alabilmeleri için önemli veriler sağlayan bir çevre yönetim sistemidir.

Ürün, süreç ve hizmetlerin hammadde üretiminden nihai ürünün bertaraf edilmesine kadar olan tüm değer zincirini ele alan ve bütünsel bir yaklaşım olarak tanımlanan YDD, bu zincirde yer alan tüm proses ve alt proseslerin su, enerji ve hammadde girdilerini ve atık ve emisyon çıktılarını değerlendirerek çevresel etki potansiyellerini hesaplayan kapsamlı bir yöntemdir. YDD kullanılarak sanayi ürünlerinin ve süreçlerinin asitlenme, ötrofikasyon, küresel ısınma, ozon tabakası incelmesi, ekotoksisite ve fotokimyasal oksidasyon gibi çevresel etkileri ölçülebilmektedir. Genel yapısı ve esasları 1993 yılında SETAC (Çevresel Toksikoloji ve Kimya Derneği) tarafından oluşturulan bu çevresel değerlendirme yönteminin standartları ISO 14040/44 serisinde tanımlanmıştır.

 Proje nasıl ortaya çıktı, hangi nedenler motive edici oldu?

 Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi çalışmalarında Türkiye’ye özel enerji ve su başta olmak üzere Türkiye koşullarını yansıtan proseslerin eksikliği nedeniyle bu çalışma başlatıldı. Proje çıktıları Türkiye’de gerçekleştirilecek YDD çalışmalarının güvenirliliğini arttıracak.

Sanayi için temel süreçler

Projenin amacını kısaca anlatır mısınız?

Proje kapsamında, Ulusal YDD Veri Tabanı’nın çekirdeğini teşkil eden enerji ve evsel ve endüstriyel su temini prosesleri oluşturulacaktır. Bunun başlıca nedeni hem suyun hem de elektrik ve elektriğin elde edilmesinde kullanılan teknolojilerin ve petrol, doğal gaz, kömür, linyit gibi enerji taşıyıcılarının doğrudan veya dönüştürülerek tüm sanayi kollarında kullanılıyor olmasıdır. Bu nedenle, kimya, maden, otomotiv, çimento, tekstil dâhil tüm sanayi sektörlerimizin çevresel etkilerini değerlendirmek ve karbon ayak izini hesaplayabilmek için öncelikle temel su ve enerji proseslerinin oluşturulması gerekmektedir. Buna ek olarak, tüm sanayi sektörlerinde kullanılan ve kaynak verimliliği ve sürdürülebilir tüketim ve üretimde önemli yere sahip olan ambalaj ürün grupları da proje kapsamında ele alınacaktır.

Projenin hedef kitlesini tarif eder misiniz?

Projenin hedef kitlesini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü başta olmak üzere, Kalkınma Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, sanayi birlikleri, sektör dernekleri ve kaynak verimliliği ve çevresel etki azaltımı ile ilgili politika üreten tüm kuruluşlar ve konuyla ilgili çalışmalar yapan tüm araştırmacı, uzman ve akademisyenler oluşturuyor. Etkilenecek taraflarını ise genel olarak sanayinin alt sektörleri ile bu sektörlerde faaliyet gösteren her ölçekte işletmeler meydana getiriyor.

Projenin hedefi Türkiye ölçeğinde Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının oluşturulması olarak tarif ediliyor. Bu kapsamda daha önce yapılmış bir çalışma var mı?

Proje T.C Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenmektedir ve veri tabanının oluşturulması bakımından ilk çalışmadır.

Çalışmada ülkemizde üretilen tüm ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerinin bütüncül ve somut olarak ölçülüp değerlendirilmesinden söz ediliyor. Bu ürün ve hizmetleri nelerdir, biraz açabilir miyiz? Bu ölçümler nasıl gerçekleştirilecek ve bu süreç ne kadarlık bir süreyi kapsıyor?

İlk etapta enerji ve su bileşeni için yapılacak ve enerji yoğun sektörler dikkate alınacak. Süreç üç yıllık ve proje üç yılı kapsıyor.

Projede izlenecek süreçler nasıl olacak, bu konuda bilgi alabilir miyiz?

Türkiye’de her enerji çeşidi ayrı olmak üzere birim proses bazında toplanarak veri tabanına eklenecektir. Proje kapsamında, Ulusal YDD Veri Tabanının çekirdeğini teşkil eden enerji ve evsel ve endüstriyel su temini prosesleri oluşturulacaktır.

Bunun başlıca nedeni hem suyun hem de elektrik ve elektriğin elde edilmesinde kullanılan teknolojilerin ve petrol, doğal gaz, kömür, linyit gibi enerji taşıyıcılarının doğrudan veya dönüştürülerek tüm sanayi kollarında kullanılıyor olmasıdır. Bu nedenle, kimya, maden, otomotiv, çimento, tekstil dâhil tüm sanayi sektörlerimizin çevresel etkilerini değerlendirmek ve karbon ayak izini hesaplayabilmek için öncelikle temel su ve enerji proseslerinin oluşturulması gerekmektedir.

Buna ek olarak, tüm sanayi sektörlerinde kullanılan ve kaynak verimliliği ve sürdürülebilir tüketim ve üretimde önemli yere sahip olan ambalaj ürün grupları da proje kapsamında ele alınacaktır.

Oluşacak ulusal YDD veri tabanının başlıca hangi alanlarda kullanılır olması hedefleniyor? Projenin bu açıdan hedefi nedir?

Yapılan tüm çevresel değerlendirme analizleri, iklim değişikliği ve karbon/su ayak izi başta olmak üzere sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan çevresel etkilerin büyük bölümünün su ve enerji tüketimi ile bu enerjinin elde edilmesinden kaynaklandığını göstermektedir. Böylece, Ulusal YDD Veri Tabanı’nın çekirdeğini teşkil edecek su ve enerji prosesleri, hem doğrudan çevresel etki değerlendirmesi için kullanılacak, hem de yeni üretim proseslerinin oluşturularak veri tabanına eklenmesinde yardımcı olacaktır.

BU-SDCPC tarafından ilgili devlet kurumlarına ve danışma kurullarına metodoloji,mevcut durum inceleme, idari ve yönetimsel yapı oluşturulmasına yönelik eğitimlerin verileceği projede hedeflenen kazanım ve sonuçlar şöyle özetlenebilir:

  • Türkiye’de sürdürülebilir tüketim ve üretim ve sanayide verimlilik çalışmalarına temel oluşturacak ve bu yöndeki Ar-Ge faaliyetleri için reel ve güncel sanayi verilerinden oluşan girdiler sağlayacak, temel enerji üretim ve dağıtım proseslerini içeren Ulusal YDD veri tabanının oluşturulması,

  • Veri tabanının devamlılığını, güncelliğini, veri akışını ve sanayi ile akademide etkin kullanımını sağlayacak idari ve yönetimsel yapının oluşturulması,

  • Veri tabanının dünyadaki mevcut YDD veri tabanları ile uyumlu şekilde çalışmasını, veri alış-verişini ve dünyada kabul görmüş YDD veri tabanları ağı içinde yer alması için gerekli veri kalite kıstasları, standartları ve formatın belirlenmesi,

  • Veri tabanının oluşturulmasında ve işletiminde yer alan kuruluşlara ve son kullanıcılara, çalışmada alacakları görevlere ve ihtiyaçlarına uygun teknik kapasitelerinin oluşturulmasıdır.


Haber: Kurumsal İletişim Ofisi

  • Nilgün Cılız
  • Anıl Yılmaz