Yeni nesil anne-babalara ‘’Pozitif Ebeveynlik’’ için ipuçları

Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Zeynep Kızıltepe, çocuk gelişimi alanında son yıllarda öne çıkan Pozitif Ebeveynlik (Positive Parenting) alanında anne ve babalara danışmanlık niteliğinde seminerler veriyor.

Prof. Kızıltepe, Akademik Danışmanı olduğu BÜMED Merak Eden Çocuk (MEÇ) Okulları bünyesindeki ebeveynlerin, çocukları ile ilgili en çok merak ettikleri sorularını toplayıp, öğrencileriyle bir seçmeli ders bünyesinde gruplandırmış. Şimdi gruplandırdıkları soruların cevaplarını yine öğrencileriyle beraber bu derste kuramsal ve uygulamalı olarak derliyor. Şubat ortasında başlayan ve Mayıs’a kadar sürecek olan bu dersin ürünü olarak da ortaya bir kitap çıkmasını umuyor.

Soruların gruplanması sonucunda, ‘’Çocuğun Gelişim Basamakları ve Özbakım’’, ‘’Güdülenme, Heveslendirme ve Merak’’, ‘’Bireysel Farklılık, Okula Adaptasyon’’, ‘’Disiplin’’, ‘’Duygu Yönetimi’’, ‘’Okuma Alışkanlığı’’, ‘’Yaratıcılık’’, ‘’Ekonomi ve Sorumluluk Bilinci’’, ‘’Arkadaşlık İlişkileri’’, ‘’Cinsellik Eğitimi ve Oyun’’, ‘’Aile içi İlişkiler’’, ‘’Teknoloji’’, ‘’Özgüven’’, ‘’Sorunla başa çıkma’’, ‘’Empati’’ gibi konu başlıkları yer alıyor.

Ebeveynler çocuklarıyla eskisi kadar ilgilenemiyor

Anne-baba tutumlarının çocuğun gelişiminde çok önemli bir rolü olduğuna dikkat çeken Zeynep Kızıltepe, günümüzde anne ve babaların geçmiş kuşaklara göre çok farklı hayat şartlarında yaşadıklarını belirtirken, günümüzde ebeveynlerin yoğun iş yaşamı nedeniyle çocuklarıyla eskisi gibi şahsen ilgilenemediğini belirtiyor.

Geleneksel aile yapısının çözülmesiyle çekirdek ailenin öne çıktığını; bunun hem avantajları hem de dezavantajları olduğunu söyleyen Kızıltepe, çağımız ebeveynlerinin her zamankinden daha fazla rehberliğe ihtiyaç duyduklarını gözlemlediğini ekliyor.

Çocukların, okulda geçirdikleri zamandan daha fazla bir zamanı okul dışında ve evde ailesiyle birlikte geçirdiğini ifade eden Kızıltepe, bu nedenle anne ve babaların evde çocuğa verdiği eğitimin en az okulda verilen eğitim kadar önemli olduğunu ve bu iki eğitimin birbirine paralel olması gerektiğini söylüyor.

Geleneksel aile yapısı çözüldü

‘’Artık geleneksel aile yapısı değişti. Büyük aile yerini çekirdek aileye bıraktı. Evde artık anneanne veya babaanne değil, bakıcı var. Dolayısıyla evdeki bakım ve eğitim çoğunlukla bakıcıya bırakılmış gibi oluyor. Bir anlamda eskiden, aileden alınan “görgü” olarak adlandırdığımız birikimler ve deneyimler, günümüzde istenmeden de olsa yitirilmiş oluyor. Bununla beraber, anne babalar çocukları için her şeyin en iyisini yapmak istiyorlar ve bu konuda yönlendirmeye ihtiyaç duyuyorlar’’ diye devam eden Prof. Kızıltepe, anne ve babaların çocuk yetiştirirken en çok merak ettikleri konuları mutlaka uzmanlardan öğrenmeleri gerektiğini düşünüyor.

Anne ve babaların en sık sorduğu soruların başında ‘’Çocukta özgüven’’in geldiğini söyleyen Zeynep Kızıltepe, ceza, okula alışma, duygu yönetimi, yaratıcılık, okuma alışkanlığı, ekonomi ve sorumluluk bilinci, arkadaşlık ilişkileri, zekâ gelişimi gibi ebeveynlerden gelen sorulara öğrencileriyle birlikte yanıtlar vermeye ve öneriler bulmaya çalıştıklarını belirtiyor.

Teknoloji çağında her kuşak öncekinden üstün geliyor

‘’Anne ve babaların çoğu, çocuklarının üstün zekâlı olup olmadığını merak ediyor. Doğal olarak her yeni nesil bir öncekinden üstün. Her şeyden önce internet çağında yaşıyoruz, çocuklar doğal olarak eskiye göre çok daha fazla teknolojiyle içli dışlılar, teknolojiyle büyüyorlar ve çok becerikliler. Günümüzde çocuklar farklı imkânlarla yetişiyor ve dolayısıyla her nesil bir diğerinden daha kuvvetli geliyor’’ diyen Kızıltepe, olumlu anne-babalığın çocuğun gelişimine pozitif etkisi olduğu gibi aynı zamanda çocuğun aile içinde demokrasiyi öğrenerek yetişmesine de katkı sağladığını ifade ediyor.

Özgürlüğün sınırları çizilmeli

Zeynep Kızıltepe, günümüz ebeveynlerinin çocuk yetiştirirken bilmeden bazı hatalar yaptığını belirterek şöyle devam ediyor; ‘’Günümüzde özgüvenli çocuk yetiştirmeyi galiba yanlış anlıyoruz. Çocuklarına özgürlük vermeyi, çocuğun aileyi idare etmesiyle eşdeğer kılan bir anlayış görüyoruz. Oysa anne, baba ve çocuğun konumları iyi tanımlanmalı. Çocuk ailede bir bireydir; aynı okulda ve girdiği herhangi bir toplumda olduğu gibi. Ailede her sözü dinlenen çocuk, dışarda başka bir toplum içinde bunun gerçekleşmediğini görünce mutsuz oluyor; hırçınlaşıyor ve hatta problem çıkarıyor. Olumlu ebeveynlik doğrultusunda çocuklara gerektiği zamanlarda kural koymanın öneminden söz eden Kızıltepe, çocuğun gerek ailede gerekse sınıfta bir birey olduğunun farkında olması gerektiğini ve bu bağlamda özgürlüklerinin sınırının iyi çizilmesi gerektiğini ekliyor.  

Olumlu ebeveynlikte, ailelerin yapması gereken en önemli şeyin çocuklarına dair gözlem yapmak olduğunu belirten Prof. Zeynep Kızıltepe, ‘’Çocuğun ne istediğini, neyle mutlu olduğunu, neyi sevdiğini, ne yapmaktan hoşlandığını gözlemek çok önemli. Çocuğun yeteneklerini gözlemleyerek eğilimlerini bulmasına ve geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz.

Bu bağlamda, anne babalarda son yıllarda gözlemlediğimiz olumsuz davranış kalıplarından başında çocuğa, annenin ‘’anneciğim”, babanın ise “babacığım’’ diye seslenmeleri. Oysa çocuklarının bir adı var ve bu ad onların kimliklerini temsil ediyor. Onlara böyle  “anneciğim”, “babacığım” diyerek kimlikleri çalınmamalı; çocuğun ismi neyse o kullanılmalı’’ diyor.

Prof. Dr. Zeynep Kızıltepe, Robert Koleji bitirdikten sonra lisansını İngiliz Dili ve Edebiyatı ile İngilizce Öğretmenliği dalında ve yüksek lisansını Psikoloji dalında Boğaziçi Üniversitesinde tamamladı. Uzun yıllar çeşitli eğitim kurumlarında öğretmenlik ve yöneticilik yaptı.

Doktorasını eğitim dalında University of Exeter’dan aldı. Halen Boğaziçi Üniversitesinde Rektör Danışmanı ve aynı üniversitenin Eğitim Fakültesinde Eğitim Bilimleri Bölüm başkanı olarak görev yapmakta olan Kızıltepe; öğretmenlik mesleği, öğretmen güdülenmesi ve güdü azalması ve sınıf yönetimi konularında yurt içinde ve yurt dışında yayınlanmış çeşitli bilimsel makaleleri vardır. Ayrıca, Türkiye’de yayınlanmış ‘Öğretişim-Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım’ adlı bir ders kitabı bulunmaktadır.

Haber:  Duygu Durgun / Kurumsal İletişim Ofisi