Boğaziçi Üniversitesi Endüstri 4.0 Platformu’nun gündeminde ‘’Lojistik’’ vardı

Boğaziçi Üniversitesi Endüstri 4.0 Platformu Danışma Kurulu Nisan ayı toplantısında lojistik konusu masaya yatırıldı. Sanayi temsilcilerinin de katıldığı toplantıda ‘Endüstri 4.0 Yolunda Lojistik Optimizasyonu’ ele alınırken Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü bünyesindeki ‘Esnek Otomasyon ve Akıllı İmalat Sistemleri Laboratuvarı’ tanıtıldı.

Günümüzde lojistik operasyonlarının miktar ve karmaşıklığında gözlemlenen artış, lojistik konusunu Endüstri 4.0 gündeminde ön sırada tutuyor. Ortalama imalat derinliğinde azalma ile işlemlerin çoğunun ana üretim- montaj hattının dışında tamamlanıyor olması tedarik zincirinde üreticiden çok tedarikçilerin ağırlığını artırıyor. Son üründe çeşitlilik ve kişiselleştirilmiş ürün opsiyonları ise parça çeşitliliğinde artışa yol açıyor. Planlama ve sevkiyat çevrim zamanlarındaki kısalma ile lojistik daha sık ve daha az miktarlı sevkiyatlara doğru evriliyor. Üretimdeki karışık modellemeye uygun sıralı ve tam zamanlı sevkiyat ihtiyacı işleri daha da güçleştiriyor.

Tüm bu nedenlerden dolayı, kritik bir operasyon haline gelen lojistik, Endüstri 4.0 için hem en başta gelen uygulama alanlarından biri hem de Endüstri 4.0’ın başarısının şartlarından biri. Çünkü “Veri ile malzeme birlikte hareket eder”.

Toplantıda Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Ümit Bilge ve Prof.Dr. Necati Aras yönetiminde Endüstri 4.0 teknolojileri ile değişen lojistik yaklaşım ve uygulamaları tartışıldı.

Hedefteki Lojistik 4.0 ‘a bakıldığında – ürün, palet, otomatik güdümlü malzeme taşıma araçları (agv), raf, kutu, kamyon, konteyner – bütün alt unsurların otonom ve birbiriyle konuştuğu sistemler görülmektedir. Şu anda Türkiye lojistik operasyonu açısından bu noktadan epey uzakta, ancak lojistik ağırlık verildiğinde hızlı sonuç alınacak alanlardan birisi. Prof. Dr. Ümit Bilge, burada cevaplanması gereken iki temel sorudan birinin lojistik sistemlerinin Endüstri 4.0 ortamına uygun olarak nasıl tasarlanacağı, ikincisinin ise dijital teknolojiler sayesinde toplanan gerçek zamanlı veriyi lojistik ile ilgili kararları vermede nasıl kullanacağımız olduğunu belirtti.

Lojistik faaliyetlerini, fabrika içindeki dahili lojistik, depo lojistiği ve dış lojistik olarak üçe ayırmak mümkün. Dahili lojistik alt-parça besleme, ana ürün akışı açısından ele alınırken dış lojistikte hem tedarik hem sevkiyat bacağını incelemek gerekli.  Bu safhaların her birinde ortaya çıkan önemli karar problemleri mevcut. Toplantıda bu problemlerin çeşitli matematiksel modelleme ve optimizasyon yaklaşımları ile ele alınabileceği proje örnekleri üzerinden ortaya konuldu. Ayrıca, benzetim yaklaşımının tasarım problemlerinin dışında nasıl kullanılabileceği tartışıldı.

Prof.Dr. Necati Aras, tedarik lojistiğinde yaygınlaşmakta olan yeni yöntemlerden direk yollama (point-to-point logistics) , toplayarak yollama (milk run), ve çapraz sevkiyatta (cross docking) temel ikilemin nakliye maliyeti ile envanter maliyeti arasındaki optimizasyon problemleri olduğunu belirtti. Araç rotalama, çizelgeleme, ve envanter yönetimi problemlerinin veri analitiği, yapay zeka teknolojileri ile geliştirilen çözüm modellerini örneklendirildi.

Toplantıya katılan Arçelik, Renault, Pimsa, Ford, Tüpraş, Farplas, Eliar ve TOSB temsilcileri ise lojistikteki önceliklerini ve karşılaştıkları sorunlarını paylaştılar. Koç Grubu Dijital Transformasyon Lideri Murad Ardaç, tedarik zincirinde Blockchain teknolojisi uygulamalarının henüz gelişmekte olan bir konu olduğunu, üniversite-sanayi işbirliği kapsamında birçok fırsatlar içerdiğini belirtti.

Endüstri 4.0 teknolojilerinin sunduğu bir başka çözüm ‘sanal ikiz’ kavramı ile lojistik sisteminin benzetim modellemesi ve sanal ikizin gerçek zamanlı yönetim için kullanım modelleri tartışıldı. Aynı kavramın gerçek zamanlı yönetim ile planlama arasında dikey entegrasyonu sağlamakta oynayacağı anahtar rolü vurgulandı.

Boğaziçi Üniversitesi Esnek Otomasyon ve Akıllı İmalat Sistemleri Laboratuvarı (BUFAIM)

Toplantıda Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nde faaliyet gösteren ‘Esnek Otomasyon ve Akıllı İmalat Sistemleri Laboratuvarı (BUFAIM) tanıtıldı. BUFAIM laboratuvarındaki model fabrika, eşitli esnek otomasyon unsurlarını bir araya getirerek farklı endüstriyel ortamları temsil edebilen bir araştırma alt yapısı sunuyor. Esnek, açık, modüler, eklenebilir ve tekrarlanabilir, gerçek zamanlı fabrika kontrol yazılımları geliştirilmekte ve uygulamalı olarak test ediliyor. Talep ve tedarikteki dalgalanmalara, üretimdeki gecikme, hata ve arızalara hızlı ve etkin şekilde karşılık verebilen, ihtiyaca ve müşteriye göre üretim yapan “esnek” ve “akıllı” fabrika ortamları oluşturuluyor. Endüstri 4.0 paradigmasının çeşitli boyutlarını oluşturan teknolojiler ile benzetim, sanal ve gerçek dünyaların entegrasyonu, dağıtık denetim, gerçek zamanlı karar alma yordamları, modern imalat planlama ve kontrol teknikleri gibi yaklaşımlar model fabrikada geliştiriliyor. İleri imalat sistemleri modelleme ve benzetimi, otomatik güdümlü malzeme taşıma aracı (AGV) sistemleri tasarım ve yönetimi, esnek imalat, gerçek zamanlı fabrika kontrolünde farklı mimariler test edilebiliyor.

Kapanış konuşmasında ise, Boğaziçi Üniversitesi Endüstri 4.0 Platformu Başkanı Prof. Dr.Lale Akarun, Temmuz ayında yapılacak Danışma Kurulu toplantısı öncesinde oluşturulacak üniversite-sanayi ortak çalışma grubu ile ‘Endüstri 4.0 Standartları’ ile ilgili temel yaklaşımların belirleneceğini belirtti.