Edhem Eldem'den yeni kitap: Bir Osmanlı şehzadesinin anıları...
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’ndan “V. Murad’ın Oğlu Selahaddin Efendi’nin Evrak ve Yazıları” başlığıyla yayımlanan kitap, V. Murad’ın 1904’teki ölümüne kadar geçen 28 yıllık tecrit hayatı boyunca oğlunun yazdıklarından oluşuyor. Evrak ve yazıların tıpkıbasımlarına da yer verilen kitabı, Prof. Dr. Edhem Eldem, Selahaddin Efendi’nin yazdıklarını Latin harflerine aktararak ayrıntılı açıklama ve yorumlarla yayına hazırladı.
Üç ay ve üç gün süren saltanatı ve ruh sağlığı sorunlarıyla Osmanlı tarihinin çok konuşulan padişahlarından biri olan V. Murad, 31 Ağustos 1876’da padişahlıktan indirilmişti. Babasının tahttan indirilmesiyle henüz 15 yaşındayken ailesiyle birlikte gözetim altında yaşamak zorunda kalan V. Murad’ın tek oğlu Şehzade Selahaddin Efendi (1861-1915), “Sada-yı Mahpus” (Hapisteki Ses) adı altında topladığı yazılarıyla tecrit hayatını içerden bir gözle anlatıyor. Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Edhem Eldem’in Selahaddin Efendi’nin yazdıklarını hem yazıların tıpkıbasımlarına yer vererek hem de açıklamalar ve yorumlarla Latin harflerine aktararak hazırladığı kitap ise son dönem Osmanlı tarihinin en ilginç kaynakları arasında olan bu yazıları günümüz okuruyla buluşturmuş oluyor.
Bir dizi olarak basılması tasarlanmış kitabın ilk cildini oluşturan V. Murad’ın Oğlu Selahaddin Efendi’nin Evrak ve Yazıları başlıklı kitap, “Sada-yı Mahpus” defterlerinin yedincisinin yarısını oluşturan, V. Murad ile henüz şehzade iken Murad’a yakınlığıyla bilinen ve tahttan indirildikten sonra da onun yeniden saltanatı ele alması için uğraşan Cleanthi Scalieri (1833-1892) arasındaki yazışmaların kayıtlarını içeriyor. 1883-1886 yılları arasında V. Murad ve Scalieri arasındaki yazışmaları Çırağan cephesinden yürüten Selahaddin Efendi’nin notları, ikili arasındaki iletişimin bugüne kadar gelmesini sağlıyor. Selahaddin Efendi’nin tuttuğu notlar ve V. Murad’ın ailesi tarafından korunan mektupların yanı sıra Prof. Dr. Edhem Eldem’in uzun yıllara dayanan arşiv çalışmasıyla ortaya çıkan serinin ilk cildi olan kitap, Selahaddin Efendi tarafından “Mukayyet” olarak adlandırılan bölümün yayınlanmasıyla devam edecek.
Atlas Tarih dergisinin Ocak 2020 sayısına verdiği söyleşide, Selahaddin Efendi’nin yazdıklarındaki en önemli şeyin o dönemde yaşamış olan birinin sesini duymaya imkân tanıması olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Eldem, seri halinde yazılmış hatırat ve günlükler aracılığıyla hanedan içinden birinin sesini ilk defa duyduğumuzu ekliyor. Selahaddin Efendi’nin 10 deftere sığdırdığı hatıratıyla 4 seneye yakın bir dönemi kapsayan günlüğü, Eldem’e göre kaybedenler tarafında olan birinin gözünden dönemin daha insani ve olağan bir portresini okumaya olanak tanıyor.
