Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi'nden iki yeni bilim kitabı

Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, yeni yılda iki yeni bilim kitabını okurlara sunuyor

.

‘’Biyokod /Genombilimin Yeni Çağı’’

Yeni bir çağın eşiğindeyiz: Genombilim çağı. DNA dizilemenin hız kazanıp ucuzlaması sayesinde gitgide daha fazla insan kendi genomunu, hatta evcil hayvanlarınınkini diziletiyor. Genetik yapımızın özellikleri ve hastalıklara yatkınlığı konusunda hâlâ öğrenecek çok şeyimiz olsa da, bu gelişmeler, daha önce hiç karşılaşmadığımız olasılıkların ve etik meselelerin kapısını aralıyor.Mikroorganizma yaşamının tam ölçeği ve çeşitliliği, örneğin az miktarda suda bile bulabileceğimiz virüslerin sayısı düşündüğümüzden çok daha fazladır. Sırf bir organizmanın ya da organizma grubunun genomlarını değil, büyük ekosistemlerin ve bölgelerin genomlarını, nihayetinde bütün gezegenin biyokodunu karşılaştırarak incelemek, genombilimdeki en son gelişmeleri anlatan bu kitapta ifade edilen en iddialı umutlardan biri. Biyokod, tek tek genomlardan gezegenin genom havuzlarına kadar Dünya’nın biyokodunu keşfedişimizi müjdeleyen öncü bir çalışma.

Dawn Field, Ekoloji ve Hidroloji NERC Merkezi üyesidir. Araştırma görevlisi olarak çalıştığı Oxford Üniversitesi’nde Okyanus Örnek Toplama Günü’nü başlattı. Batı Manş Denizi Gözlemevi’nde “L4 mevkiine” ilişkin metagenom araştırmalarında yer aldı. Bu araştırmalar sayesinde o mevki, dünyada en iyi tanımlanmış mikroorganizma topluluğu oldu. Bu araştırma sahasında geniş çaplı uluslararası projelerin bağlantı noktası olan Genom Standartları Konsorsiyumu’nun kurdu.

Neil Davies, Fransız Polinezyası’nda Moorea’da yaşıyor. Burada California Berkeley Üniversitesi Gump South Pasifik Araştırma İstasyonu’nun yetkili yöneticisi. Moorea Biyokod Projesi’nin araştırma ekibinde. 5 milyon dolar bütçeli bu proje, adadaki mikroorganizma harici tüm türleri dizilemeyi (DNA barkodu) amaçlıyor. Oxford Biyoçeşitlilik Enstitüsü’nde birlikte çalışan Field ve Davies, birbirini tamamlayan deneyimlerinden yararlanarak, uluslararası Genom Gözlemevleri (GO) Ağı’nı kurdular. “Biyoçeşitlilik genombiliminin” bilimsel bir alan olarak tanınmasına çalışıyorlar.

''Dil Miti/ Dil Neden Bir İçgüdü Değildir’’

Dil, yaşamımızda temel bir öneme sahip. Kimi bilimciler, dilin doğuştan geldiğini ve eşsiz bir insani “içgüdü” olduğunu ileri sürmüştür. Bu görüş, dünyada 7.000 civarındaki dilin tümünün altyapısını meydana getiren dilbilgisinin esasen aynı olduğunu iddia eder. Kısacası insanlar beyinlerinde dilbilgisi için uzmanlaşmış bir modülle doğar ve dil edinme yetileri bu kalıtsal modül sayesinde mümkün olabilir. Vyvyan Evans, bu yaygın kabulün aslında bir mit olduğunu gösteriyor. Evans, dilin başka hayvan iletişim biçimleriyle bağlantılı olduğunu, dillerin çarpıcı bir çeşitlilik sergilediğini, anadilimizi öğrenirken doğuştan gelen “evrensel” bir dilbilgisinden ziyade, insan zihninin genel özelliklerinden, becerilerinden yararlandığımızı, dilin özerk değil zihinsel evrenimizin başka özellikleriyle yakından bağlantılı olduğunu ve son olarak, dil ile aklın, insanlarla iletişim kurma biçimimizi yansıttığını gösteriyor. Evans’a göre dil, sanıldığının aksine çaba sarf edilmeksizin, kendiliğinden ortaya çıkmaz. Öncelikle, maruz kaldığımız dil girdisinden doğar. Bu girdiden hareketle anadilimizi kullandığımız ölçüde inşa ederiz. Doğuştan gelen, Evrensel Dilbilgisi değil, anadilimizi edinmemizi sağlayan çeşitli genel öğrenme mekanizmalarıdır. En yeni araştırmalara dayanan ve dilin zihinle ilişkisini gösteren bu çalışma, yaygın kabule karşı güçlü bir seçenek olma niteliği taşıyor.

Vyvyan Evans 2000 yılında Georgetown Üniversitesi'nden dilbilim alanında doktora derecesi aldı. Sussex, Brighton ve Bangor Üniversitelerinde dilbilim dersleri verdi. 2018’e kadar Cambridge University Press’in yayını olan Language and Cognition dergisinin yayın yönetmeni olarak çalıştı. Bilişsel dilbilim, dil, anlam ve zihin üzerine on dört kitap yayımladı. Emojiler üzerine yaptığı araştırmalarla kamuoyunun ilgisini çekti. Access Semantics olarak da bilinen anlamsal kavramlar ve bilişsel modeller (LCCM Teorisi) teorisinin mimarıdır.